gabrielle

τόσες και τόσες αρλούμπες γράφτηκαν -σ' ελληνικό και ξένο, έντυπο κι ηλεκτρονικό τύπο, προϊόντα [απλώς] ανεπαρκούς κριτικής σκευής και σκέψης, κι ακαλλιέργητου γούστου- για το gabrielle του πατρίς σερώ, κι όμως αυτό ανθίσταται για τρίτη [κοντεύει τέταρτη] εβδομάδα στην [ταιριαστά παγωμένη αλλά ζέουσα] αθήνα. εξορισμένο σε μία και μόνη ακραία προβολή σε μονοψήφιο αριθμό αιθουσών - αλλά ανθίσταται. και ανταμείβει.

η λατρεία του σερώ για την όπερα, γνωστή - ομοίως και για την δραματική ρητορικότητα [αυτός ανέδειξε κι ακολούθησε ώς το τέλος τον πανκ ρακίνα κολτές]. πρόγονός του -τουλάχιστον εδώ- ο βισκόντι. μόνο που μου φαίνεται πως ο σερώ τεντώνει ακόμα πιο πολύ το σκοινί των κοινωνικών -βλέπε πολιτικών- υπαινιγμών: ο πρωταγωνιστής μεγαλοαστός ξεκινά τον εσωτερικό του μονόλογο σχεδόν χαμένος μες στο πλήθος εργατών που ξεχύνεται απ' το τραίνο των προαστίων, και που παρατηρούμε περίπου επί ίσοις όροις μ' αυτόν. πάνω στην κρίση της, η σύζυγος θα κατέβει σαν υπνωτισμένη στην κουζίνα του σπιτιού: να δει λίγη πραγματική ζωή [παρά το ψυχρό τελετουργικό της εξαντλητικά λεπτομερούς ετοιμασίας ενός παλαιού γαλλικού δείπνου], να πατήσει γη. και η -αλλοδαπή- υπηρέτριά της είναι η "νέα γυναίκα" των αρχών του 20ου αιώνα: καπνίζει, χλευάζει τρυφερά τον υπαινιγμό της κυρίας της πως ό,τι ευτυχία έχει ζήσει θα οφείλεται σ' έναν άντρα. υπάρχει λοιπόν και ένας άλλος, ζων κόσμος. γιατί οι ζωές της γκαμπριέλλ και του συζύγου της έχουν ήδη τελειώσει - μόλις τώρα - ή προ πολλού.

γιατί νομίζω πως η κομβική φράση του έργου είναι η γνώμη που εκφέρει, δίχως να της ζητηθεί, μια ηλικιωμένη μελαχροινή μαυροντυμένη καλεσμένη, σε ένα από τα εξαίσια δείπνα του σπιτιού. σε μεσαίο πλάνο, στρέφει το κεφάλι προς τα πίσω, προς την χαριεντιζόμενη νεανική συντροφιά, και ξεστομίζει μ' ένα μισό χαμόγελο γλυκύτητας και πείρας, πριν την σβήσει το fade-out [ίσως η μόνη στιγμή που χρησιμοποιείται]: "καθένας διαθέτει έναν ορισμένον όγκο πραγμάτων που μπορεί να κάνει στη ζωή του. κάποιοι τα φέρουν εις πέρας νωρίτερα - κι έπειτα, καταρρέουν."

η ιστορία μοιάζει απλή: ο σύζυγος μαθαίνει από επιστολή που του απευθύνει η σύζυγός του πως τον εγκαταλείπει. ωστόσο, πριν καλά καλά την διαβάσει, εκείνη επιστρέφει: "δεν θα επέστρεφα αν δεν ήξερα πως δεν με αγαπούσατε". δεν τόλμησε να ακολουθήσει τον ελαφρώς ελαιώδη -αλλ' αποκαλυπτικού πάθους- αρχισυντάκτη της εφημερίδας του συζύγου της: "εκείνη η άλλη ζωή θα απαιτούσε πάρα πολλά από μένα". τα μαχαίρια έχουν βγει και δεν θα ξαναμπούν στις θήκες τους: "πιείτε λίγο κρασί - αυτή η ωχρότης στα μάγουλά σας δεν μ' αρέσει διόλου" εκείνος. εκείνη "συνεχώς καθησυχάζετε τον εαυτό σας - πάψτε".

τεχνικά, η ταινία τρυγάει με αδογμάτιστο εκλεκτικισμό κόλπα από 'δω κι από 'κει: τα μεγάλα -τυπωμένα πάνω στην ακινητοποιημένη εικόνα- λόγια του βωβού -σε στιγμές υψηλής έντασης-, την εναλλαγή -χωρίς σαφή συμβολική ή άλλη πρόθεση, πέρα από την ίδια την εναλλαγή, την υπερτονισμένη αντίστιξη των σκηνών- ασπρόμαυρου και έγχρωμου φιλμ, τον χρονικά ακριβή και ψυχικά έγκυρο, πλην πολιτισμικά μη αναμενόμενο, μουσικό σχολιασμό μ' ένα pastiche από webern, berg, wagner και szymanowski [από τον αξιέπαινο fabio vacchi].

"θεατρική" ταινία; ίσως -όχι όμως επειδή-δεν-ξέρει-αλλιώς, σαν τις ταινίες του μάμετ, φερ' ειπείν- αλλά και με τι πληθώρα ηθοποιών: τις πόρτες του σπιτιού, τις σκάλες, τους διαδρόμους, τα αγάλματα - που προς το τέλος γίνονται τζαιημσιανά εφιαλτικοί κατήγοροι της ζωής που έχουν παρακολουθήσει. και διώκτες του ξένου - μέχρι προ ολίγου ιδιοκτήτη. σίγουρα, εδώ τα λόγια -που κρύβονταν πιο εύκολα πίσω απ' την ομορφιά θεάματος και υποκριτών στην βασίλισσα μαργκό, και καμπάνιζαν λιγότερο μέσα στα καθημερινά σημερινά ρούχα του αδερφού του- πέφτουν σαν κοφτερά πετράδια [βοηθάει βέβαια η ασύλληπτη κλάση -που εγγυάται και την παντελή απουσία θεατρικού παιξίματος- της ιζαμπέλλ υππέρ και του πασκάλ γκρεγκορύ].

είναι κάποιος εδώ " σκληρός", "απάνθρωπος"; ο ψυχρός σύζυγος; που μες στις πρώτες κατηγόριες που εκτοξεύει στη γυναίκα του είναι πως μετά βίας πρόλαβε να συντάξει το πρόσωπό του μετά τον κλονισμό, και να που εκείνη επιστρέφει: πριν την επιτρεπτή, κόσμια ώρα, εντέλει. ή μήπως [και] εκείνη, που του προσφέρεται στο τέλος μ' ένα μίγμα ασεβούς οίκτου, μπαγιατισμένης λαγνείας, μεταβιβασμένης επιθυμίας, και αυτοακυρούμενης ελπίδας; ένα σώμα τώρα πια νεκρό, μια τερατώδης απαίτηση υπό μορφήν έκκλησης, προς ένα σώμα από καιρό [από πάντα;] νεκρωμένο.

πάνω στη σκοτεινή φόδρα του προυστ, με την ανάσα του φρόυντ στο σβέρκο, ένα σπάνιο, ακριβό, μοναχικό έργο.