αν δεν κάνω λάθος, στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, η πολιτική εισόρμησε -εφόρμησε σχεδόν- στην τέχνη [στις δυό αμερικές, στην ρωσία, και αλλού]. πρόθεση των 'στρατευμένων' καλλιτεχνών ήταν να ξεκολλήσουν την τέχνη από τα παλιά, 'ανώδυνα' -καθώς τα εννοούσαν- θέματά της, να την αναζωογονήσουν. δεν προχωρούσαν πολύ πέρα από την αναπαράσταση. οι αναπαραστάσεις αυτές μπορεί κάποτε να ήσαν αφελείς - η κατακραυγή ωστόσο [ενίοτε και η καταστολή] ήταν γοργή και βίαιη
και να όμως [;] που στο δεύτερο μισό, η πολιτική σχεδόν αποκοιμήθηκε μες στην τέχνη. τις πολιτικές συγκρούσεις τις κατάπιαν τα καλλιτεχνικά παίγνια: οι πολιτικές διεργασίες ενσωματώθηκαν, μέχρις εξουδετέρωσης, στο λεξιλόγιο της τέχνης. και φτάσαμε σήμερα να θεωρείται ενδιαφέρον έργο [ή 'χειρονομία'] το πολιτικό σύνθημα, ή, ακόμα χειρότερα, το μετέωρο, άνευ αντικειμένου, σύνθημα, όπως εκείνο το 'αντισταθείτε' γραμμένο στους τοίχους σε κάποια μπιεννάλε προ ετών [όπως ανέφερε τις προάλλες ο βίκτορ μασιάνο]. και -ω έκπληξη! [;]- η απορρόφηση του πολιτικού λόγου από την διεθνοποιημένη καλλιτεχνική παραγωγή μοιάζει πια όχι απλώς να μην καταστέλλεται, αλλά το αντίθετο: να ενθαρρύνεται και να επικροτείται πανταχόθεν. περιβαλλόμαστε από την αισθητικοποίηση, την εξημέρωση, την αδρανοποίηση του πολιτικού μέσω ενός
θεάματος δράσης
έτσι, και χωρίς αποτελεσματική πολιτική δράση μείναμε, και πήζουμε σε μια μονόχορδη τέχνη [υπερβάλλω και σχηματοποιώ, αλλά νομίζω πως οι τάσεις αδρά σχεδιάζονται]
ώστε κάποιοι να διερωτώνται: 'πώς θα ξαναγίνει ριζοσπαστική η τέχνη σήμερα;' αλλά δικαιούμαστε να διερωτηθούμε εξίσου: 'γιατί/για ποιόν
πρέπει η τέχνη να είναι ριζοσπαστική;' μήπως δεν είναι επαρκώς 'ριζοσπαστική' κίνηση η καταβύθιση του/της καλλιτέχνη στις σκοτεινές εμμονές; και μήπως αυτοί που ριζικότερα άλλαξαν το βλέμμα μας, δεν ήσαν συχνά οι λιγότερο στραμμένοι προς τους άλλους; [παράδοξο χρήσιμο για την ταπείνωση του 'ορθού λόγου']
υποπτεύομαι πως η επιτυχής σύζευξη τέχνης και πολιτικής είναι και αυτή, όπως κάθε καλό έργο τέχνης, ζήτημα ταλέντου και σκέψης: πώς η ενασχόληση με το πολιτικό θέμα να μην καταλήξει εικονογράφηση, αλλά να είναι αναδιατύπωση - πώς η εντρύφηση με την πολιτική διεργασία να μην αρκείται στην ανώδυνη απομίμηση, αλλά να την χρησιμοποιεί κριτικά
πάντως, ίσως ακόμα πιο κρίσιμο να είναι το ερώτημα: 'πώς θα διασώσουμε την πολιτική από την τέχνη;' πώς θα σταματήσει -ή καλύτερα: απαξιωθεί- ο 'πειραματικός' οππορτουνισμός που [συνηθέστατα, πλην εξαιρέσεων βεβαίως] τις παγιδεύει, την μια μέσα στην άλλη; [βλ. και προεκλογικές εκστρατείες, ή πλείστες όσες 'δράσεις μέσα στην πόλη']
αυτά, με αφορμή την διερεύνηση του κωστή σταφυλάκη και του γιάννη σταυρακάκη στο πρόσφατο συνέδριο της μπιεννάλε της αθήνας - και την καταγγελία της 'κριτικής τέχνης light'από την κατρίν νταβίντ
αναμένομενLabels: art, politics